Kontrabas,modern müzikte kullanılan en büyük ve ses aralığı bakımından da en düşük frekanslı sese sahip olan enstrümandır.Çoklukl a yaylılar bölümünün bir üyesi olarak senfoni orkestralarında ve yaylı topluluklarında kullanılmaktadır.Bun un dışında,caz müziğine getirmiş olduğu yenilikler ve caz müziğindeki önemli yeri kontrabası,cazla da anılan bir enstrüman haline getirmiştir.Kontraba s , terminolojistler tarafından Avrupa’da 15. yüzyılda türemeye başlayan viola da gamba ailesinden gelen enstrümanların modern bir uzantısı olarak gösterilmektedir.Bu konuda fikir ayrılıkları olmakla birlikte genel iki görüş kontrabasın bir bas keman olduğu ya da bir viola da gamba türevi olduğu şeklindedir.20. yüzyıl öncesinde kontrabas,5-6 telli viola da gamba ailesi enstrümanlarından ve 4 telli keman ailesi enstrümanlarından farklı olarak 3 telli bir enstrümandı.Kontraba sın esas olarak ölçüsel oranları,kemanlardan çok farklıdır.Teknik olarak buna eklenebilecek pek çok detayla kontrabasın evrimsel kökenleri keman ailesi enstrümanlardan ziyade viola da gamba ailesi enstrümanlarına benzemektedir.Akortl anma biçimiyle de yine keman ailesi üyelerinden ayrılmaktadır.Keman ailesindeki yaylı enstrümanlar tam beşlilere (perfect fifths) akortlanırken;kontra bas,viola da gamba ailesi enstrümanlarında da görüldüğü gibi tam dörtlü (perfect fourths) aralıklarla akortlanmaktadır.Az da olsa,kontrabasın tarihi boyunca ve günümüzde,tam beşli aralıkla akortlanıp icra edildiğini de görmekteyiz. Kimi araştırmacılara ve icracılara göre de kontrabas,dış görünüş açısından viola da gamba’ya benzese de,esas olarak yapımı,teknik ve iç detayları da hesaba katıldığında keman ailesi enstümanlarıyla benzeşmektedir ve bu yüzden bir keman ailesi üyesi olarak kabul görmektedir. Kontrabasın,nesil olarak kökeni hala tartışma ve araştırma konusu olduğundan dolayı,bu tartışmaların,her ne kadar sonuçlanmamış olsa da,geldiği nokta itibariyle kontrabas,viola da gamba ailesi enstrümanlarından biri olarak kabul edilmektedir.Enstrüm anın standart İngilizce adı “double bass”tır.Bu adı,klasik müzik orkestralarında çello partilerine eş ve bir oktav aşağıdan partileri çaldığı ve yaklaşık olarak çellonun iki katı büyüklüğünde olduğu için almıştır.Kökensel tartışmada,viola da gambalardan daha düşük seslerde akortlandığı için ve yukarıda açıkladığım isimsel kökenden dolayı,yine keman ailesinin bir üyesi olması gerektiği ile ilgili görüşler vardır.Yazıldığı bas dizeğinden bir oktav daha pes çalınan kontrabas,Türkçe’de de kullanılan haliyle İtalyanca “contabbasso” kelimesinden türemiştir.Klasik müzik icracıları arasında yaylı bas,telli kontrabas,bas keman ya da sadece bas gibi isimlerle de anılır.Caz müzisyenleri genellikle enstrümanı “elektrik bas”tan ayırt etmek amacıyla “akustik bas” olarak isimlendirmeyi tercih ederler.Keman ailesi üyesi enstrümanlardan farklı olarak,kontrabas dizaynı tam olarak standartlaşmamıştır. Genel olarak kullanılan iki ***** yaklaşımla,kontrabas ın dış görünüşünün bir kemana ya da bir viola da gambaya benzediği iki tür dizayn vardır.Çok az da olsa bir gitar görünüşünde dizayn edilmiş olan kontrabaslar da karşımıza çıkmaktadır.Arka kapak dizaynı,kemanlarda görüldüğü gibi yuvarlatılmış veya pek çok keman ailesi üyesinde görülebileceği gibi düz ya da açılı olarak dizayn edilir.Keman ailesindeki pek çok enstrümana benzer şekilde köprü,f-deliği,boyun,kulak gibi aksamlardan oluşur.Kontrabasın sesi perdeli bir bas gitardan ziyade bir çelloya daha yakındır.20. yy öncesinde kontrabas telleri bağırsaktan imal edilmekteyken,teknol oji ile birlikte bu uygulama yerini çelik uygulamalarına bırakmıştır.”Gut” denilen bağırsaktan elde edilen teller yine de,parmak tekniğiyle çalındığında verdikleri tondan ve yumuşak çalımlarından dolayı bazı caz müzisyenleri yarafından da 1940-1950’li yıllarda tercih edilmiştir.Yine,çeli k teknolojisindeki gelişmelerle benzer sonuçlar,çelik tellerle de elde edilmeye başlanmıştır.Günümüz de,”gut” teller mukavemetlerini sıcaklık ve nemle çok çabuk yitirdiklerinden dolayı artık kontrabas telleri çelikten imal edilmektedir.Kontrab as genelde,pesten tize “E A D G” seslerine akortlanır.Bu düzen,kontrabas için neredeyse evrensel olmuş bir akortlama biçimidir ancak yine de farklı uygulamalar karşımıza çıkabilmektedir.Mahl er ve Prokofiev gibi klasik müzik bestecilerinin yazdıkları bazı eserlerde E den daha pes sesleri elde edebilmek amacıyla klasik müzikte (nadiren B ye akortlansa da sıklıkla C ye akortlanan) daha pes bir beşinci tel kontrabasa uygulanmıştır.Klasik müzikte bazı icracılar da, genel yöntem olan dörtlülere akortlamak yerine,çellonun ses aralığının bir oktav aşağısında ve aynı düzende olacak şekilde beşli aralıkla enstrümanlarını akortlamışlardır.Bu düzende pesten tize teller C D G A seslerine akortlanır.Majör onlu aralıkların,bir kaydırmaya gerek kalmadan daha kolay bir şekilde çalınmasına olanak tanıdığından ve titreşim düzeninin daha güçlü olmasından dolayı pek çok caz basçısı da bu düzeni tercih etmektedir.Beşli aralıklarla akort edildiğinde daha güçlü bir ses çıkışı elde edilmesinin *****inde,bu düzende akortta,tellerin çoğu harmoniklerinin eş olması yatar.”E A D G” düzeni genel olarak “orkestra düzeni” olarak anılmakla birlikte yine klasik müzikte solo icracılar,”solo” düzeni olarak da bilinen pesten tize “F# B E A” düzeniyle de tellerini akortlarlar.Bu düzenlerin hepsi için çok farklı tel takımları mevcuttur ve tedarik edilen herhangi bir tel takımı bu düzenlerden herhangi birini uygulamaya yönelik olarak piyasaya sunulmaktadır.Kontra bas,yazıldığından bir oktav aşağısından çalınmakla beraber “Fa anahtarı” ya da “Fa Dizeği” de denilen,4. çizgisi fa notasına gelecek şekilde kurulmuş olan dizekte yazılır.Kontrabas genel olarak ayakta çalınır.”Upper register” da denilen daha tiz seslerin çalınma bölgesinde baş parmak da devreye girer.Baş parmak tekniği,çelloda da kullanılan bir tekniktir ve bu teknikte “lower register” olarak bilinen pes ses bölgesindeki gibi 1,2 ve 4.(sol elin sırasıyla işaret,orta ve küçük parmağı) parmaklarla değil de 1,2 ve 3. (sol elin sırasıyla işaret,orta ve yüzük parmağı) parmaklarla çalınır.Kontrabas genel olarak uzun bas sesleri türetmek için klasik müzik orkestralarında yay ile çalınır.”Fransız” ve “Alman” Arşesi olarak bilenen iki ***** yay biçimi vardır.Arşe uygulamalarında ses sürekliliği,yay üzerine reçine tatbik edilerek elde edilir.Kontrabas,büy ük boyutuna rağmen düşük bir ses çıkışı vermektedir.Bunun ***** nedeni en düşük frekanslarda seslere akortlanan enstrüman olması yatar.Bunun önüne geçmek için klasik müzik orkestralarında eş zamanlı çalan 4-8 arası kontrabas kullanılmaktadır.Caz da,kontrabas da amfiyle kullanılmaktadır.Kon trabasın solo çaldığı bölümlerde de,diğer enstrümanların kontrabasın önüne geçmesini engellemek için diğer çalgıcılar çok düşük tuşeyle çalarlar ya da bu bölümlerde genelde kontrabas,davul gibi diğer ritm enstrümanlarıyla yalnız kalır.Telli ve yaylı enstrümanlara göre daha uzun ve daha sert tellere sahip olduklarından ve de klavyede sesler daha geniş bir skalada sıralandıklarından dolayı kontrabas icrası yüksek çeviklik ve direnç istemektedir.Klasik müzikte kontrabas partilerinin bol “es”li veya klavye üzerinde uzun sıçrayışlar içerecek şekilde yazılmasının,göreli olarak diğer enstrümanlara göre daha az hızlı partiler içermesinin nedeni budur.Özellikle caz müzisyenlerinin,baş parmak tekniği gibi teknikleri daha da geliştirmesi ve yeni birçok teknikle kontrabası buluşturmaları bu gibi dezavantajları ortadan kaldırmıştır.Tüm perdesiz enstrümanlarda olduğu gibi entonasyon , kontrabasta da çok önemlidir.İcracılar, entonasyonu düzgün verebilmek için kaydırma teknikleri ve sol el teknikleri üzerinde yoğunlaşırlar.Bunun nedeni,daha önce de açıklandığı gibi,kontrabas klavyesi üzerinde,özellikle “lower register” denilen pes sesler bölgesinde,seslerin büyük aralıklarla ardı ardına sıralanmasıdır.Kontr abas eğitiminde,enstrüman ın boyutunun küçük yaşlarda başlamaya uygun hale getirilmesi , 3/4 de denilen boy standardının geliştirilmesi ile mümkün olmuştur.Bazı eğitmenler,çok küçük yaştaki müzisyenlere,bas gitar telleri kullanılarak düzenlenmiş çellolarla da eğitim vermektedirler.Cazda kontrabas, çoklukla amfilerle sesi güçlendirilerek,”piz zicato” denilen parmak tekniğiyle çalınmaktadır.Gelene ksel caz formlarında ve “swing” formunda “slap stili” de denilen,”pizzicato” tekniğinin daha güçlü olarak uygulanarak,bas hattının ardı ardına gelen notaları arasında tıpkı bir davul trampeti gibi perküsif bir ses verecek şekilde de çalınmaktadır.1890’l arda erken New Orleans caz toplulukları kurularak “rag-time” ve “dixieland” denilen formları icra etmeye başladıklarında,bu orkestralarda “suzafon” olarak da bilenen bas saksofon,bas partilerini çalmaktaydı.Caz müziği,ve formları ilerledikçe bu üflemeli enstrüman yerini yavaşça kontrabasa bırakmıştır.Müziğin ilerleyişiyle,armoni nin yüksek bir teknik ve çeviklikle duyurulduğu “walking bass line”lar icra edilmeye başlandığında,cazda açılan bu yeni çığırla kontrabas artık sıklıkla caz ile birlikte de anılır olmaya başladı ve klasik caz orkestralarının en önemli üyesi haline geldi.1920 ve 1930’larda , bulundukları caz orkestralarındaki en sessiz üye olan kontrabaslar,icracıl arının geliştirmeye başladıkları tekniklerle yerini daha güçlü ve yer yer daha komplike bas hatlarına bıraktılar.Kontrabas icracıları,caz müziğinin gelişiminde çok önemli rol oynamışlardır.”Jimmy Blanton” gibi swing üstadları ( Duke Ellington ve Oscar Pettiford orkestrası) çalış stilleriyle “Bebop” stilinin doğmasına ve gelişmesine öncülük etmişlerdir.”Ray Brown” gibi öncüller,kontrabası, virtüöz derecesinde çalışları ve caz anlayışlarıyla tüm caz icracılarına ve dinleyicilerine yeni ufuklar açmış,müziğin gelişmesine çok önemli katkılarda bulunmuşlardır.”Scot t La Faro” ve “Percy Heath” gibi icracılar,melodi anlayışlarını değiştirmişler ve “Cool Dönemi”nin öncülüğünü etmişlerdir.Miles Davis’in Kind of Blue albümünde yer alan “Paul Chambers” yine tekniğiyle caz müziğinin gelişimine ve kontrabasın evrimsel gelişimine çok önemli katkılarda bulunmuştur.Cazda arşe ile kontrabas solosu çalmış olan bilinen ilk müzisyen de yine Paul Chambers’tır.”Charle s Mingus” ise bir orkestra yöneten ilk kontrabasçı olmuştur.”Free Caz” ve “Hard Bop” stillerinin gelişiminde öncüllerden en önemlilerinden biri yine Charles Mingus olmuştur.Ornette Coleman ile birlikte caz dünyası “Charlie Haden” gibi virtüöz müzisyenlere artık iyiden iyiye alışmış ve kontrabas,caz müziğinde yerini iyice sağlama almıştır.1970’li yılların başında saksofoncu Sonny Rollins ve fusion basçısı Jaco Pastorius’un girişimleriyle caz orkestralarında bas gitar da kullanılmaya başlanmıştır.Günümüz de,fusion ve latin kökenli caz stillerinde sıklıkla bas gitar kullanılmakla birlikte,neredeyse diğer tüm caz uygulamalarında kontrabas,gerek icrası ve gerekse caza kattığı ses rengiyle yerini sağlamlıkla korumaktadır.